W poszukiwaniu równowagi finansowej, czyli rekomendacje dotyczące zachowania płynności dla polskich przedsiębiorstw

Polskie przedsiębiorstwa wchodzą w IV kwartał z dużą dozą ostrożnego optymizmu: sprzedaż detaliczna utrzymuje się na plusie, aktywność inwestycyjna wykazuje oznaki ożywienia, poprawia się rentowność netto. Jednak wzrost wynagrodzeń i umiarkowany wzrost PPI wskazują na presję inflacyjną, która może wymagać dalszego dostosowania strategii kosztowych i cenowych firm. Gdzieś pomiędzy tym wzrostem popytu, kontrolą kosztów i inwestycjami, polskie przedsiębiorstwa szukają równowagi finansowej. Pomocne w tym mogą być narzędzia oceny ryzyka kontrahenta i zarządzania należnościami oraz usługi faktoringowe, które wspierają firmy w utrzymaniu płynności.

Jak pokazują dane GUS, po trudnych miesiącach 2025 roku polskie przedsiębiorstwa wchodzą w okres stabilizacji, ale też wyzwań.

•  Sprzedaż detaliczna utrzymuje się na umiarkowanym plusie, choć widoczne są różnice sektorowe. W sierpniu 2025 sprzedaż detaliczna w cenach stałych wzrosła o 3,1% rdr, ale w ujęciu miesięcznym (sierpień vs lipiec) zanotowała spadek o 0,4%. W lipcu tempo wzrostu było wyższe (4,8% rdr). Silny wzrost sprzedaży zanotowano szczególnie w kategoriach: tekstylia, odzież, obuwie (+18,9%), meble, RTV/AGD (+13,9%), pojazdy samochodowe i części (+9,4%), paliwa (+6,1%), farmaceutyki i kosmetyki (+3,3%). Spadki odnotowano głównie w segmencie żywności, napojów i wyrobów tytoniowych (-3,4%) oraz sprzedaży prasy i książek (-2%).
• Aktywność inwestycyjna wykazuje oznaki ożywienia po trudnych miesiącach, choć jest jeszcze daleka od wyraźnej dynamiki wzrostu. Nakłady inwestycyjne przedsiębiorstw w II kwartale 2025 r. zanotowały umiarkowany wzrost na poziomie około 2% rdr, co sygnalizuje stabilizację i lekki wzrost aktywności inwestycyjnej po wcześniejszych spadkach.
• Rentowność netto poprawia się, co oznacza, że przedsiębiorstwa efektywniej zarządzają zyskami pomimo rosnących kosztów pracy. Wskaźnik rentowności obrotu netto przedsiębiorstw niefinansowych wzrósł z 2,8% do 3,4% w I kwartale 2025, co oznacza poprawę efektywności operacyjnej firm. Wzrost ten to pozytywny sygnał dla kondycji finansowej przedsiębiorstw, mimo presji kosztowej i wyzwań ekonomicznych.
• Wzrost wynagrodzeń i umiarkowany wzrost Producer Price Index wskazują na presję inflacyjną i koszty pracy. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w sierpniu 2025 wyniosło ok. 8 769 zł, co oznacza nominalny wzrost o ok. 7,1% rdr. Wyższe wynagrodzenia przekładają się na rosnące koszty pracy, co może wpływać na marże firm.

W rezultacie polskie przedsiębiorstwa przechodzą przez okres ostrożnego optymizmu z akcentem na poszukiwanie równowagi pomiędzy wzrostem popytu, kontrolą kosztów i inwestycjami w przyszłość. To ogólny obraz gospodarki. Nie mówi nam jednak nic o kondycji finansowej poszczególnych firm lub branż. Do takiej oceny warto użyć precyzyjnych wskaźników. Jednym z nich jest Analiza Wiarygodności Płatniczej Krajowego Rejestru Długów.

– Analiza Wiarygodności Płatniczej określa zdolność danego podmiotu do terminowego wywiązywania się z zobowiązań pieniężnych oraz szacuje ryzyko wpisania go do KRD. Weryfikowana firma otrzymuje kategorię od A do H, gdzie A oznacza najwyższą solidność płatniczą, a H najniższą. Tę ostatnią przydziela się przedsiębiorstwom już notowanym w KRD – wyjaśnia Adam Łącki, prezes Zarządu Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej.

Poziom wiarygodności płatniczej poszczególnych branż i jego skutki dla gospodarki

•  Transport i gospodarka magazynowa

Jest to sektor o najwyższym poziomie ryzyka kredytowego. Dane KRD pokazują, że tylko 60,6% firm mieści się w grupie A-C (wysoka wiarygodność), natomiast aż 26,4% znajduje się w kategorii średniej wiarygodności płatniczej (D-E), a 13,0% w kategorii najniższej wiarygodności (F-H). Dla porównania, wszystkie firmy w Polsce mają ogółem wysoką wiarygodność (A-C) na poziomie 88,3%, średnią (D-E) na poziome 6,2%, a najniższą (F-H) na poziomie 5,9%.

– Problemy firm transportowych wynikają m.in. z wysokich kosztów operacyjnych, niestabilnych stawek frachtowych, zmienności cen paliw, dużej konkurencji oraz ograniczeń popytu eksportowego. To z kolei wpływa na ceny towarów i usług. Wysokie ryzyko w tej branży może prowadzić do opóźnień w dostawach i problemów z łańcuchem dostaw, zakłócając działalność innych sektorów gospodarki – zwraca uwagę Emanuel Nowak, ekspert firmy faktoringowej NFG i serwisu Fakturatka.pl.

• Zakwaterowanie i gastronomia

Kolejną branżą, która również charakteryzuje się wysokim ryzykiem i niską wiarygodnością płatniczą jest HoReCa. W tym sektorze jedynie 68,9% firm uzyskało ocenę A-C, natomiast 18,9% sklasyfikowano jako średnie ryzyko (D-E), a 12,2% jako wysokie (F-H).

– W przypadku branży HoReCa do problemów finansowych i niewypłacalności firm często prowadzą: sezonowość działalności, zmienność popytu oraz wysokie koszty operacyjne. Powoduje to często problemy z zatrudnieniem, ponieważ firmy w okresach niskiego popytu nierzadko są zmuszone do redukcji etatów – podkreśla Emanuel Nowak.

•  Handel hurtowy

Umiarkowanym poziomem ryzyka cechuje się handel B2B: 83,1% firm znajduje się w grupie A-C, 8,9% w grupie D-E, a udział podmiotów z oceną najwyższego ryzyka (F-H) wynosi 8,0%. Wysoka zależność handlu hurtowego od terminowości płatności klientów sprawia, że sektor ten jest szczególnie narażony na ryzyko zatorów płatniczych. Dodatkowo, silna konkurencja, niestabilność cen towarów oraz uzależnienie od dostawców mogą negatywnie wpływać na płynność finansową przedsiębiorstw, a także prowadzić do ograniczenia dostępności asortymentu na rynku. W rezultacie, konsumenci mogą spotkać się z wyższymi cenami i mniejszym wyborem produktów.

• Przemysł

Sektor przemysłowy wykazuje ograniczone ryzyko płatnicze. Udział firm o wysokim ryzyku płatniczym (F-H) wynosi 7,2%, a o średnim (D-E) 8,8%. Najwyższą wiarygodnością płatniczą odznacza się tutaj 84%.
Przemysł jest niezwykle zróżnicowaną gałęzią gospodarki, występuje tu duża różnorodność podsektorów przemysłowych, a ryzyko transakcyjne może wynikać zarówno z uzależnienia od eksportu, jak i wahań cen surowców. Skutkiem wysokiego ryzyka w przemyśle jest zmniejszenie inwestycji w nowe technologie i rozwój, co sumarycznie może wpływać negatywnie na konkurencyjność całej gospodarki. Dodatkowo problemy finansowe firm przemysłowych mogą prowadzić do zmniejszenia produkcji, co w konsekwencji może ograniczać eksport i bilans handlowy kraju.

•  Budownictwo

Branża budowlana pozostaje w obszarze podwyższonego ryzyka finansowego, choć nieco mniej zagrożona niż transport, HoReCa czy przemysł. Według danych KRD 6,2% firm budowlanych znajduje się w grupie najwyższego ryzyka (F-H), a 5,8% w grupie średniego (D-E). Udział podmiotów z najwyższą oceną wiarygodności wynosi tu 88%.
Wiele przedsiębiorstw budowlanych boryka się z ograniczoną wypłacalnością lub nieregularnymi płatnościami od inwestorów publicznych i prywatnych. Efektem tego stanu rzeczy bardzo często jest tzw. efekt domina w rozliczeniach pomiędzy wykonawcami i podwykonawcami. W praktyce oznacza to, że opóźnienia w płatnościach ze strony inwestorów czy generalnych wykonawców przenoszą się na kolejne ogniwa łańcucha – najczęściej na mikro i małe firmy podwykonawcze. Jako ostatni w kolejce do zapłaty, podwykonawcy stają się najbardziej narażeni na skutki zatorów płatniczych, co może prowadzić do poważnych problemów z płynnością finansową, a w dalszej perspektywie – do utraty zdolności do regulowania własnych zobowiązań oraz zagrożenia dla dalszego funkcjonowania firmy.

• Handel detaliczny

W handlu detalicznym 91,2% firm utrzymuje solidny profil kredytowy, planując się w grupie A-C, czyli o najwyższej wiarygodności płatniczej. Tylko 4,6% to firmy z kategorią w F-H, a 4,2% z kategorią D-E.
Na płynność finansową firm w tym sektorze rzutują przede wszystkim: zmienność popytu, konkurencja ze strony e-commerce oraz wysokie koszty operacyjne. Stanowi to dodatkowe obciążenie dla budżetów firm detalicznych. W sytuacji, gdy przychody są niestabilne lub spadają, pokrycie bieżących zobowiązań staje się wyzwaniem.

• Informacja i komunikacja

Sektor ICT prezentuje się jako jeden z najlepiej zarządzanych pod względem płynności. Aż 94,3% firm zakwalifikowano do kategorii A-C, 2,6% do D-E, a 3,1% do F-H. Dodatkowo charakteryzuje się niskim poziomem zadłużenia krótkoterminowego oraz wysokim udziałem przychodów powtarzalnych.

•  Finanse i ubezpieczenia

Najniższy poziom ryzyka w analizowanej próbie prezentuje branża finansowo-ubezpieczeniowa. 92,5% firm oceniono jako rzetelne płatniczo (A-C), 1,5% znalazło się w grupie D-E, natomiast 6% w kategorii F-H. Wysoki poziom nadzoru regulacyjnego oraz silne wymogi kapitałowe zapewniają odporność sektora na zaburzenia płynności.

Rekomendacje dla firm

– Ryzyko transakcyjne w mniejszym lub większym stopniu dotyka każdą branżę i jest widoczne w wielu sektorach. Aby je ograniczyć, rekomendujemy przedsiębiorcom sprawdzanie nie tylko nowych, ale też aktualnych partnerów biznesowych – mówi Adam Łącki, prezes Zarządu Krajowego Rejestru Długów Biura Informacji Gospodarczej i dodaje: – Dostęp do wiarygodnych i zaawansowanych danych może pomóc przedsiębiorstwom w obiektywnej ocenie zdolności płatniczej kontrahentów. Scoring w postaci Analizy Wiarygodności Płatniczej KRD czy limit kupiecki stają się coraz częściej elementem całej strategii działań prewencyjnych w biznesie. W celu utrzymania płynności finansowej warto też mieć na względzie działania windykacyjne.

Faktoring postrzegany jest dziś nie tyle jako koło ratunkowe, ile jako narzędzie pozwalające na ochronę i utrzymanie płynności finansowej. Jest to szczególnie istotne w sektorach, gdzie opóźnienia w płatnościach są częstą praktyką, a dostęp do kredytowania bywa utrudniony. Co więcej, współpraca z firmą faktoringową motywuje kontrahentów do terminowego regulowania zobowiązań, zmniejszając ryzyko powstawania zatorów płatniczych – komentuje Emanuel Nowak, ekspert firmy faktoringowej NFG i serwisu Fakturatka.pl.

Płynność finansowa w 5 krokach

1. Narzędzia prewencyjne: Scoring KRD w postaci Analizy Wiarygodności Płatniczej to obecnie jedno z najskuteczniejszych narzędzi oceny ryzyka w obrocie gospodarczym. Jego stosowanie nie tylko pozwala uniknąć strat, ale również zwiększa skuteczność działań handlowych i poprawia płynność finansową całej organizacji.
2. Weryfikacja i monitorowanie kontrahentów: Każdorazowe sprawdzanie przed nawiązaniem współpracy i późniejsza regularna obserwacja kondycji finansowej partnerów biznesowych umożliwia identyfikację potencjalnych zagrożeń i reagowanie w porę.
3. Szybka reakcja na opóźnienia w płatnościach: W przypadku pojawienia się pierwszych sygnałów nieterminowych wpłat ze strony kontrahenta, kluczowe jest natychmiastowe podjęcie działań – wysyłanie monitów oraz wezwań do zapłaty.
4. Działania windykacyjne: Jeśli dotychczasowe działania prewencyjne nie przynoszą rezultatów, należy rozważyć wpisanie dłużnika do KRD i niezwłocznie uruchomić proces windykacji. Tylko zdecydowane kroki pozwalają ograniczyć ryzyko narastania zatorów płatniczych i chronią płynność finansową firmy.
5. Zabezpieczenie w postaci faktoringu: Faktoring pozwala przedsiębiorcom na szybkie uwolnienie środków zamrożonych w należnościach, bez konieczności oczekiwania terminu płatności faktur przez kontrahentów. Dzięki temu, firma może płynnie regulować bieżące zobowiązania, inwestować w rozwój oraz realizować nowe zamówienia, nie martwiąc się o utratę płynności finansowej. Faktoring jest szczególnie przydatny w sektorach, gdzie opóźnienia płatnicze są częstą praktyką, a dostęp do kredytowania ograniczony.